De schoonmakers

• The Cleaners

Facebook is als gemeenschap groter dan iedere staat ter wereld. De vraag is of we grenzen willen stellen aan wat er kan in deze gemeenschap. En nog belangrijker: Waar liggen die grenzen dan? En wie bepaalt dat? Welke invloed heeft het op onze democratie als Facebook bepaalt welke uitingen wel en niet door de beugel kunnen? Is het werk van ‘the cleaners’ censuur? Willen we Facebook verantwoordelijk houden als het platform wordt gebruikt om bijvoorbeeld terroristische beelden of propaganda te verspreiden?

In deze thrillerachtige documentaire hebben regisseurs Hans Block en Moritz Riesewick toegang weten te krijgen tot één van de beter bewaakte geheimen van Facebook.

Dat sociale media algoritmes inzetten om bepaalde content te verwijderen, wisten we al. Wat we echter nog niet wisten is dat vanuit een anoniem kantoorgebouw in de Filipijnen de hele wereld wordt gescand. Zogenaamde digitale conciërges (“cleaners”) bepalen wat wij wel en niet te zien krijgen. Vaak zonder enige kennis van verschillende culturen, geschiedenis en politiek passen zij protocollen zo goed mogelijk toe. ‘Delete’ of ‘Ignore’, en dat 25.000 keer per dag. De film graaft steeds dieper in de achterkant van sociale media en laat zien hoe deze onze wereld vervormt en aantast. De film geeft inzicht in waarom bepaalde beelden wel of niet gezien mogen worden, maar ook hoe algoritmes steeds meer woede oproepen bij gebruikers van sociale media. Techexperts en (ex-)cleaners komen aan het woord over de noodzaak en praktijk van de schoonmaakacties. Tegelijkertijd wordt er aandacht besteed aan kunstenaars en activisten die slachtoffer werden van de rigoureuze protocollen, en blijkt dat die digitale conciërges wellicht de loop van de geschiedenis kunnen bijsturen. Is er dan sprake van oprechte bescherming, of van gevaarlijke censuur?

The Cleaners maakt duidelijk hoe Facebook een soort moderne versie van George Orwell’s ‘1984’ is geworden. Het is tevens een erg sterk filmdebuut van regie duo Hans Block en Moritz Riesewieck. De twee werkten al eerder samen aan theaterstukken en sociale-mediaproducties. De timing van de film is perfect. De ongewenste gevolgen van sociale media zijn in deze tijd bijna dagelijks nieuws.

Onderzoeksjournalist Huib Modderkolk zag The Cleaners en bespreekt waarom de keuzes die deze mensen in een fractie van een seconde maken, verstrekkende gevolgen kan hebben voor iedereen.